Əgər mən ehtiyacsız və bağışlayanamsa, bağlı qapıların açarı mənim əlimdədirsə, istəyənlərə bu qapını açıramsa, nə üçün mənim bəndəm məndən qeyrilərinə əl açır və ümidvar olur?!
İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: “Allaha təvəkkül edən kəs məğlub olmaz, Allaha sığınan kəs yenməz.”[13] İnsan öz istəyi ilə Allaha bağlanmalıdır. Çünki bizim ixtiyarımızda olan hər hansı bir vasitə məhdud tə’sirə malikdir. Bu vasitələrin tə’siri də Allahın ixtiyarındadır. İmam Sadiq (ə) buyurur: “Sizlərdən hər hansı biriniz arzusuna çatmaq istədiyi vaxt hamıdan ümidini üzməli və bilməlidir ki, onun arzusunun həyata keçməsi yalnız Allahın əlindədir.”[14] “Əl-mizan”da nəql olunmuş bir rəvayətdə İmam Sadiq (ə) buyurur: Allah-təala öz peyğəmbərlərindən birinə belə vəhy etdi: “And olsun izzət və cəlalıma, məndən qeyrisinə ümid bağlayanı naümid edəcək, xalq arasında ona zillət libası geydirəcək və onu öz mərhəmətimdən uzaqlaşdıracağam. Əgər çətinliklər mənim əlimlə açılırsa, nə üçün bəndəm başqasına ümid bəsləyir?
Əgər mən ehtiyacsız və bağışlayanamsa, bağlı qapıların açarı mənim əlimdədirsə, istəyənlərə bu qapını açıramsa, nə üçün mənim bəndəm məndən qeyrilərinə əl açır və ümidvar olur?!” Uyğun mövzunu İmam Sadiqdən (ə) nəql olunmuş başqa bir hədislə davam etdiririk:
Hüseyn ibn Ülvan deyir: “Elm və bilik qazanmaq məqsədi ilə bir məclisdə oturmuşdum. Səfər xərcliyim də qurtarmışdı. Dostlardan biri mənə dedi: “Bu vəziyyətdə ümidini kimə bağlamısan?” Dedim ki, filankəsə. Dedi: “And olsun Allaha, istəyin yerinə yetməyəcək və arzuna çatmayacaqsan.” Həmsöhbətim Allaha and içdiyindən təəccübləndim və soruşdum ki, haradan bilirsən? O dedi: “İmam Sadiqdən (ə) belə buyurduğunu eşitdim: “Allah-təala buyurmuşdur: “İzzət və cəlalıma, böyüklük və vüs’ətimə, ərşə olan hakimiyyətimə and olsun, məndən qeyrisinə ümid bağlayanı ümidsiz qoyacağam, xalq arasında ona zəlillik libası geydirəcəyəm, onu özümdən uzaqlaşdıracaq və mənə bağlılığını qıracam.”
Rəvayətin davamında nəql olunur ki, Allah öz bəndəsi üçün çətinliyi özü yaratdığını və onu özü aradan qaldıra biləcəyini önə çəkir. Belə bir halda insan hansı əsasla başqalarına əl açmalıdır?! Axı bu çətinliyi insanlar yaratmamışdır ki, onlar da aradan qaldıra bilsinlər. Rəvayətdə Allah-təalanın belə buyurduğu nəql olunur: “Çətinliklər mənim əlimdə olduğu halda, başqa birindən kömək istəyirmi?! Öz düşüncəsində məndən başqasının qapısını döyürmü?! Hansı ki, bütün qapıların açarı mənim əlimdədir və mənim qapım məni çağıranların üzünə açıqdır. Çətinlik zamanı mənə üz tutan hansı adamı çətinlikləri ilə təkbətək buraxmışam?! Böyük bir işdə mənə ümid bəsləyən hansı kəsin ümidini qırmışam?! Mən öz bəndələrimin arzularını özümdə saxladığım halda, onlar bununla razılaşmamış, başqalarının sorağına getmişlər. Səmalarımı mən təsbihdən yorulmayan mələklərlə doldurdum. Onlara tapşırdım ki, mənimlə bənlədərim arasındakı qapıları bağlamasınlar. Amma bəndələr mənim dediklərimə e’tina etmədilər. Bəndələrim bilmirmi ki, kimsə mənim iznim olmadan onların çətinliklərini aradan qaldıra bilməz?!”
Qur’ani-kərimdə də uyğun mövzuya toxunulur: Allah-təala buyurur: “Əgər Allah sənə bir zərər yetirsə, səni bu zərərdən Ondan başqası qurtara bilməz. Əgər Allah sənə bir xeyir istəsə, kimsə Onun ne’mətinin qarşısını ala bilməz. Allah onu, bəndələrindən istədiyinə nəsib edər. O bağışlayandır.”[15]
Əvvəlcə zikr etdiyimiz rəvayətin davamında Allah-təala buyurur: “Nə üçün bəndəm məndən üz döndərmişdir?! Öz mərhəmətimlə ona istəmədiyi şeyləri verdim. Həmin ne’mətləri geri aldığım zaman o mənə yox, başqalarına üz tutdu.” Bəli, Allah-təala öz bəndəsinə onun ağlına gəlməyən ne’mətlər əta etmişdir. Sağlamlıq, göz, qulaq, ata-ana, övlad, müəllim və bu kimi başqa ne’mətlər məgər bəşəriyyətin ağlına gələrdimi?! Hələ insan dünyaya gəlməmiş Allah-təala ananın sinəsində onun üçün qida hazırladı. Amma bə’zi ne’mətlər insandan alındığı vaxt o başqalarına üz tutdu, başqalarına əl açdı! Rəvayətdə buyurulur: “Mən ki əvvəllər, bəndəm istəmədiyi halda ona əta edirdim. Yoxsa güman edir ki, onun istəklərinə cavab verməyəcəyəm?! Yoxsa bəndəm məni xəsis tanıyır?! Məgər bütün bəxşişlər məndən deyilmi?! Məgər əfv və mərhəmət mənim əlimdə deyilmi?! Məgər arzuları yerinə yetirən mən deyiləmmi?! Arzuları məndən savay qət edəcək bir kəs varmı?! Məndən qeyrisinə üz tutanlar qorxmurlarmı?! Əgər bütün göylərin və yerin əhli mənə ümid bağlasalar və onların hər birinə istədikləri qədər əta etsəm, mülkümdən qarışqa qılçası qədər azalmaz. Mənim öhdəmə götürdüyüm bir mülk necə azala bilər?!” Bəli, insanların ağlına gələn istənilən bir ne’mətin onlara əta olunması Allahın mülkünü azaltmaz. Bu ne’mətləri bir istəklə yaratmış Allah üçün bənədlərinə əta etmək çətin deyil. Qur’ani-məciddə oxuyuruq: “Bir şey istədiyi zaman Allah yalnız “ol” buyurar, o da dərhal olar”[16]
Rəvayətlərdən birində oxuyuruq: “Vay o insanların halına ki, mərhəmətimdən ümidsizdirlər. Vay o insanların halına ki, itaətsizlik etdilər və məndən çəkinmədilər.”[17] Belə bir mülk və əzəmət sahibi olan Allaha qarşı itaətsizlik necə də pisdir! Bu rəvayət başqalarına ümid bəsləməyin məzəmmət edildiyi rəvayətlərdən biridir. Bu xüsusiyyət tövhid ruhi ilə bir araya sığmır.
Bugünkü dünyamızda özünəinam haqqında çox danışılır və psixoloqlar bunu müsbət bir xüsusiyyət kimi qəbul edirlər. Bu mövzuda çoxsaylı kitablar yazılır, insanlar özünəinama təşviq olunur. Eyni zamanda başqalarına ümid bəsləməyin zərərləri önə çəkilir. İnsanın özünə inamı əqli cəhətdən müsbət görünsə də, tövhid baxımından məzəmmət olunmuşdur. Çünki bizim nəyimiz varsa əmanətdir. Əgər insanın malik olduğu bütün şeylər Allahın mülküdürsə, əmanət verilmiş şeylərə e’timad göstərmək olarmı?! Axı insan hansı əsasla arxayındır ki, Allah verdiyi əmanəti geri almayacaq?! Demək, yalnız Allaha e’timad göstərilməlidir. Allaha e’timad və təvəkkül çoxsaylı ayələrdə mədh olunmuş, və’d edilmişdir ki, Allaha təvəkkül edənlər üçün Allah bəs edəsidir. İki Qur’an ayəsinə nəzər salaq: “Kim Allaha təvəkkül edərsə, Allah ona kifayət edər.”[18] Məgər Allah öz bəndəsinə kifayət deyilmi?!”[19] Doğrudan da, Allah-təalanı Rəbb, Malik, ixtiyar sahibi kimi tanıyan insan başqalarına əl açmaz.
Ustadlarımızdan biri belə bir əhvalat nəql edirdi: “Qonşuluğumuzda bir uşaq öz evlərinin kənarında oturmuşdu. Bu vaxt bir dilənçi ona yaxınlaşdı və dedi: “Get, anandan mənim üçün bir qədər çörək al gətir.” Uşaq ona dedi: “Get öz anandan al.” Uşağa elə gəlirdi ki, hərənin ehtiyacını öz anası ödəməlidir. Əgər biz Allahı bu uşaq öz anasını tanıdığı kimi tanısaydıq, başqalarının ardınca qaçmazdıq. Bir halda ki, Allah ən mehriban, ən qüdrətli varlıqdır, nə üçün də başqalarına əl açaq?!
Milli.Az
